Làm thế nào để tránh các vụ nổ do tia lửa điện

 Sử dụng thiết bị nối đất tĩnh phù hợp là tối quan trọng đối với an toàn điện.

Các vụ nổ do tia lửa điện gây ra mối nguy hiểm đáng kể (Ảnh st)

Các vụ nổ do tia lửa điện là mối nguy hiểm lớn trong nhiều bối cảnh công nghiệp khác nhau, thường là do mồi cháy khí, hơi, bụi, hoặc sợi dễ cháy. Các vụ nổ này có thể dẫn đến hư hại tài sản nghiêm trọng, thương tích, và, trong trường hợp xấu nhất là tử vong.

Thủ phạm thầm lặng: tĩnh điện

Tĩnh điện là sự tích tụ điện tích trên bề mặt của các vật thể. Hiện tượng này xảy ra khi hai vật liệu tiếp xúc với nhau và sau đó tách ra, khiến các electron chuyển từ vật liệu này sang vật liệu khác. Vật liệu nhận thêm electron sẽ tích điện âm, trong khi vật liệu mất electron sẽ tích điện dương. Sự mất cân bằng điện tích này tạo ra tĩnh điện. 

Trong môi trường làm việc, tĩnh điện có thể tích tụ qua ma sát giữa các vật liệu, chẳng hạn như khi chất lỏng chảy qua đường ống hoặc máy móc đang hoạt động. Tĩnh điện có thể tích tụ ở những nơi có vẻ như vô hại, chẳng hạn như bồn chứa, băng tải và thậm chí trên người công nhân điện. Khi điện tích tĩnh điện này tích tụ đến một mức độ nhất định và phóng điện, nó có thể mồi cháy các chất dễ cháy trong môi trường xung quanh, dẫn đến nổ. 

Năm 2021, Cục Thống kê Lao động Mỹ ghi nhận 76 trường hợp tử vong do cháy và nổ.

Vai trò của bụi trong các vụ nổ do tia lửa điện

Trong khi các nguy cơ cháy nổ khi làm việc với các hóa chất và vật liệu dễ cháy có thể dễ thấy, bụi dễ cháy có thể khó giảm thiểu hơn. Bụi có thể tích tụ trên các bề mặt, trong lỗ thông hơi và xung quanh thiết bị, tạo ra một bầu không khí dễ nổ. Khi các hạt bụi này tiếp xúc với nguồn mồi cháy, chẳng hạn như tia lửa tĩnh điện, chúng có thể dẫn đến nổ bụi. 

Năm 2017, một vụ nổ bụi tại một cơ sở ở bang Wisconsin (Mỹ) đã khiến 05 người tử vong và 14 người bị thương. Vụ nổ cũng khiến nhiều tòa nhà sụp đổ. 

Tầm quan trọng của việc nối đất tĩnh điện

Việc nối đất tạo ra một kết nối vật lý trực tiếp giữa thiết bị điện hoặc các bề mặt dẫn điện và mặt đất. Biện pháp an toàn quan trọng này cung cấp một đường dẫn an toàn cho tĩnh điện chạy từ thiết bị hoặc bề mặt xuống đất, ngăn ngừa sự tích tụ có thể gây ra tia lửa. Nối đất đảm bảo rằng tất cả các bộ phận dẫn điện của một hệ thống có cùng điện thế, làm giảm nguy cơ phóng tĩnh điện giữa các bộ phận khác nhau. 

Cơ quan Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp (OSHA) và Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy Quốc gia (NFPA) đã đưa ra các hướng dẫn để ngăn ngừa nổ và giảm thiểu tác động của chúng. Các hướng dẫn này bao gồm các biện pháp nối đất và kết nối để đảm bảo một môi trường làm việc an toàn. 

Bảo vệ người lao động bằng thiết bị nối đất tĩnh điện

Nối đất đúng cách bảo vệ người lao động khỏi bị điện giật và phóng tĩnh điện, có thể gây bỏng, thương tích hoặc thậm chí tử vong. Phóng tĩnh điện cũng có thể làm hỏng các thành phần và hệ thống điện tử nhạy cảm, có khả năng dẫn đến nguy cơ tại nơi làm việc. Sau đây là một số thiết bị nối đất thiết yếu cần cân nhắc:

1. Kẹp nối đất

Kẹp nối đất kết nối thiết bị với một điểm nối đất, đảm bảo mọi điện tích tĩnh điện đều phân tán an toàn. Chúng là thiết bị đa năng để nối đất các thùng chứa to nhỏ, thùng phuy, máy móc, hoặc nhân sự ở những khu vực chứa chất lỏng dễ cháy và bụi. Chúng có nhiều kích cỡ và kiểu dáng khác nhau để phù hợp với các ứng dụng khác nhau. Hãy tìm kẹp làm bằng vật liệu dẫn điện có các đặc điểm thiết kế giúp cung cấp đường dẫn nối đất hiệu quả. 

2. Cáp nối đất và cuộn nối đất

Cáp nối đất và cuộn nối đất kết nối kẹp nối đất với cọc nối đất hoặc điểm nối đất. Cáp nối đất có dạng thu vào hoặc cuộn với kẹp lý tưởng dùng cho các ứng dụng mà thiết bị thường xuyên di chuyển. Chúng đảm bảo nối đất liên tục trong quá trình vận hành mà không gây nguy cơ vấp ngã.

Để có sự bảo vệ toàn diện, chúng tôi khuyến cáo bạn nên sử dụng các bộ và cụm nối đất bao gồm cáp, kẹp, đầu nối, bộ chuyển đổi và đầu kết nối. 

3. Thiết bị nối đất cá nhân

Người lao động nên sử dụng thiết bị nối đất cá nhân, chẳng hạn như dây đeo cổ tay và giày dẫn điện, để ngăn ngừa tích tụ tĩnh điện trên cơ thể. Các loại thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) này giúp phân tán an toàn mọi điện tích tĩnh điện xuống đất. Để bảo vệ tối ưu, hãy sử dụng chúng kết hợp với thảm và sàn nhà nối đất. 

4. Đèn chống cháy nổ

Đèn và đồ đạc chống cháy nổ giúp thao tác an toàn trong môi trường có khí, hơi, bụi hoặc sợi dễ cháy gây ra nguy cơ nổ. Những loại đèn này có thiết kế để ngăn chặn sự mồi lửa của các chất này, đảm bảo rằng tia lửa, nhiệt độ cao hoặc sự cố điện không dẫn đến các sự cố nghiêm trọng tại nơi làm việc. 

Đèn và đồ đạc chống cháy nổ có thiết kế riêng cho từng môi trường nguy hiểm cụ thể và có chứng nhận cho từng môi trường đó.

5. Thiết bị thử nghiệm nối đất

Thiết bị thử nghiệm nối đất là thiết bị chuyên dụng dùng để đo hiệu quả của hệ thống nối đất trong các công trình điện. Các thiết bị thử nghiệm này giúp đảm bảo các hệ thống điện nối đất đúng cách.

Loại thiết bị nối đất cụ thể cần thiết phụ thuộc vào ứng dụng và các mối nguy tiềm ẩn liên quan. Để có hướng dẫn cụ thể về việc lựa chọn các biện pháp, thiết bị và dụng cụ nối đất phù hợp, bạn có thể tham khảo các tiêu chuẩn OSHA 29 CFR 1910.106 và NFPA 70. 

Biên dịch: Bùi Thị Thu Hường

Theo ‘‘ecmweb”, tháng 1/2025