Đăng ký thành viên

Năm yếu tố động lực định hình lại chuỗi cung ứng ngành điện

Chuyển đổi sang năng lượng sạch gây ra mối lo ngại ngày càng tăng cho ngành điện (Ảnh st)

Việc chuyển đổi sang năng lượng sạch đang gây ra mối lo ngại ngày càng tăng về tính bền vững, độ dẻo dai và việc tích hợp các chuỗi cung ứng phức tạp của ngành điện. Dưới đây là năm xu hướng cần theo dõi.

1. Nguy cơ khan hiếm nguyên liệu đang rình rập

Nhu cầu về nguyên vật liệu tăng dần dẫn đến mối lo ngại về việc khan hiếm (Ảnh st)

Công ty S&P Global (Mỹ) tổ chức một số cuộc thảo luận tại Hội nghị CERAweek về việc trang bị chế tạo các thành phần, thúc đẩy khai thác và sản xuất các khoáng sản, vật liệu quan trọng và cam kết đáp ứng nhu cầu trong tương lai để khuyến khích đầu tư toàn cầu. Tại một phiên họp, Jeremy Weir, Chủ tịch Điều hành kiêm Giám đốc Điều hành Công ty Quản lý Chuỗi cung ứng Trafigura (Thụy Sĩ), đã hối thúc các ngành công nghiệp chú ý đến việc mạnh dạn tăng trưởng từ việc số hóa, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI) và các trung tâm dữ liệu vào năm 2026

Các công ty công nghệ đang lưu ý. Tim Holt, thành viên ban điều hành của Siemens Energy (Đức) cho biết: “Điều mà chúng tôi thấy về công nghệ sạch là nhu cầu về khoáng sản đến năm 2030 sẽ tăng 3,5 lần.”

Holt lưu ý rằng cạnh tranh về lithium cũng đang gia tăng, 90% là do ngành công nghiệp ô tô dẫn đầu. Một khoáng chất khác nhận được sự chú ý là iridium, một chất xúc tác cho các máy điện phân màng trao đổi proton (PEM).

Theo hãng tư vấn Deloitte (Vương quốc Anh), các biện pháp khuyến khích mới như Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) có thể thúc đẩy hơn nữa nhu cầu về các khoáng sản quan trọng.

Một mối quan tâm chính là việc giới hạn các nguồn cung ứng trong nước và từ các quốc gia tham gia hiệp định thương mại tự do có thể hưởng các khuyến khích IRA. Trung Quốc tinh chế khoảng một nửa sản lượng đồng toàn cầu, 2/3 lithium, 3/4 đồng và 4/5 niken. Đầu tư không đủ vào khai khoáng “trong bối cảnh giá hiện tại thấp, kết hợp với thời gian thực hiện dài đối với các dự án mới có thể kéo dài hơn một thập kỷ”, có thể tạo ra khoảng cách lớn về nguồn cung. Deloitte cảnh báo dự kiến sẽ thiếu hụt từ 10% đến 40% các khoáng sản này vào năm 2030.

Theo Ủy ban Chuyển dịch Năng lượng, một tổ chức tư vấn quốc tế, việc xây dựng một hệ thống năng lượng sạch mới sẽ cần một dải rộng các nguyên liệu thô quan trọng, từ đồng để làm dây điện, thép dùng cho tháp tuabin gió, các nguyên tố đất hiếm cho động cơ điện, lithium, niken và graphit cho acquy và silicon dùng cho các tấm quang điện mặt trời (PV). Việc cung cấp các vật liệu này sẽ đòi hỏi đầu tư quy mô lớn và mở rộng nhanh chóng công suất khai khoáng và tinh chế. Cơ quan tư vấn này đưa ra các dự báo về nhu cầu nguyên liệu trong báo cáo Yêu cầu về Vật liệu và Nguồn lực cho Quá trình Chuyển dịch Năng lượng, tháng 7/2023. 

2. Các phương pháp tiếp cận quản lý chuỗi cung ứng đang chuyển đổi

Các công ty có thể mở rộng quy mô một cách hiệu quả hơn bằng cách xây dựng đồng thời nhiều dự án theo cách hợp lý đồng thời đảm bảo nguồn cung cấp an toàn (Ảnh st)

Cho đến nay, các cuộc khủng hoảng hiện đã ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của ngành điện. Nhưng trong khi cạnh tranh về vật liệu và tài năng đang ngày một trầm trọng hơn, sự cộng tác cũng đang nổi lên như một thuộc tính mới quan trọng để xử lý các hạn chế một cách hiệu quả.

Như Anthony Allard, Phó Chủ tịch Điều hành của Công ty Hitachi Energy (Mỹ) và Giám đốc phụ trách khu vực Bắc Mỹ chia sẻ, việc xây dựng các đường dây truyền tải hiệu quả hơn, bao gồm cả các hệ thống điện một chiều điện áp cao (HVDC), phụ thuộc rất nhiều vào các thành phần chuyên dụng có thời gian thực hiện kéo dài như máy biến áp và các van.

Allard đã gợi ý một giải pháp để vượt qua tình trạng thiếu vật liệu, đồng thời đẩy nhanh các dự án cơ sở hạ tầng có thể đến từ việc xây dựng các quy trình tiêu chuẩn hóa và có thể lặp lại cho các sáng kiến ​​cơ sở hạ tầng lớn. Ông đã gợi ý rằng, bằng cách xây dựng đồng thời nhiều dự án hơn theo cách hợp lý hơn, cũng như đảm bảo nguồn cung cấp an toàn các thành phần quan trọng thông qua các đối tác và thỏa thuận chiến lược, ngành công nghiệp này có thể mở rộng quy mô một cách hiệu quả hơn các năng lực thực hiện dự án của mình.

GE Vernova (Mỹ), nhà chế tạo thiết bị gốc (OEM) lớn trên toàn cầu, cũng coi cộng tác là một thành phần quan trọng vì nó đáp ứng nhu cầu tăng cao về các thành phần. Chiến lược của công ty nhấn mạnh vào việc không ngừng cải thiện và giải quyết các rắc rối theo một nền văn hóa “tinh gọn.”

Ví dụ như đối với mảng kinh doanh thành phần khí đốt, GE Vernova đã làm việc với một trong những nhà cung cấp của mình để giải quyết các tín hiệu cung cấp, điều này cho phép nhà cung cấp đó thiết lập “các đơn vị sản xuất tinh gọn” hỗ trợ các nhu cầu của GE Vernova, Garceau, giám đốc  GE Vernova cho biết.

Cách mà ngành công nghiệp sẽ duy trì tăng trưởng cũng vẫn là một mối quan ngại quan trọng, ông gợi ý.

Hiện nay, các biện pháp khuyến khích, giống như các khuyến khích từ IRA, gần như đã đạt vị thế để cải thiện độ dẻo dai của chuỗi cung ứng trong các lĩnh vực năng lượng mặt trời và tích trữ. Những thách thức, chẳng hạn như dư thừa công suất và các điều chỉnh về quy định, ảnh hưởng đến việc chứng nhận thành phần nhập khẩu và nội địa. Triển vọng đối với điện gió ngoài khơi mờ mịt hơn do chi phí nguyên vật liệu thành phần và lạm phát đã khiến chi phí đầu tư vào điện gió ngoài khơi tăng vọt, gây ra một số bất ổn trong lĩnh vực này. Một xu hướng mới nổi khác mà Deloitte đã chỉ ra là các công ty năng lượng tái tạo đang theo đuổi việc “chuyển các liên doanh chiến lược về trong nước để đảm bảo cổ phần trong chuỗi cung ứng nội địa mới nổi”.

Trong khi đó, do tính cấp bách của công suất mới, đáng tin cậy và khử cacbon, ngành công nghiệp hạt nhân cũng đang nỗ lực tăng cường một chuỗi cung ứng mạnh mẽ, cạnh tranh và có khả năng thích ứng đối với nguyên liệu, các linh kiện và nhiên liệu. Theo Hiệp hội Hạt nhân Thế giới, ưu tiên chính của ngành hạt nhân là thu thập tín hiệu thị trường cho các dự án mới bao gồm cả các lò phản ứng tiên tiến và đơn giản hóa các mô hình mua sắm để mang lại cho các nhà cung cấp một cái nhìn rõ ràng hơn về các nhà đấu thầu.

Một mục tiêu khác là phân tích các dự án xây dựng nhà máy hạt nhân gần đây để phát triển một chuỗi cung ứng mạnh hơn và linh hoạt hơn, bao gồm cả thông qua các thực hành tốt nhất. Tuy nhiên, ngành được điều tiết rất chặt chẽ này cũng đang nỗ lực hợp lý hóa các quy trình cấp phép và hài hòa các quy định kỹ thuật cũng như các yêu cầu của nhà cung cấp. Tất cả các yếu tố này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào sự hợp tác để lấp đầy các khoảng trống và giảm thiểu tắc nghẽn giữa các dự án và nhà cung cấp.

Tuy nhiên, Cơ quan Năng lượng Hạt nhân (NEA) OECD đã gợi ý rằng việc khôi phục triển khai hạt nhân phải đối mặt với những thách thức lớn. Những khoảng trống nổi bật bao gồm số lượng các nhà cung cấp cấp hạt nhân ngày càng giảm và mất kỹ năng ở một số khu vực. Việc phát triển chuỗi cung ứng, đặc biệt là đối với hạt nhân tiên tiến, sẽ đòi hỏi phải nhấn mạnh vào việc cung cấp chất lượng, điều này đòi hỏi phải tăng cường quản lý hoạt động sản xuất tiên tiến và mua sắm ở cấp độ thương mại. Nó cũng đòi hỏi nhận thức sâu sắc về những rủi ro liên tục “liên quan đến các hoạt động giả mạo và lừa đảo cũng như các phương pháp tiềm năng để giảm thiểu rủi ro trong một môi trường thay đổi liên tục”, NEA cho biết.

Những khoảng trống khác bao gồm việc đảm bảo các khoáng sản và vật liệu quan trọng cho các nhiên liệu tiên tiến. Việc mua sắm đầy đủ nhiên liệu vẫn là ưu tiên hàng đầu và gần đây đã được thúc đẩy nhờ những nỗ lực của các chính phủ. Ví dụ, trong khi nhà máy hạt nhân hiện tại của Mỹ chạy bằng nhiên liệu uranium làm giàu tới 5% với uranium-235 (U-235), thì Bộ Năng lượng (DOE) đã tăng cường nỗ lực cấp 700 triệu USD từ IRA để xây dựng một nguồn cung uranium trong nước xét nghiệm cao, làm giàu thấp (HALEU). Quá trình phát triển HALEU cũng đang diễn ra ở Vương Quốc Anh. Cuối cùng, về lâu dài, ngành công nghiệp hạt nhân sẽ cần giải quyết những khoảng trống liên quan đến xử lý chất thải hạt nhân và cho ngừng hoạt động đồng thời nhiều nhà máy hạt nhân của Mỹ. 

3. Tập trung vào sự bền vững môi trường đang tăng lên

Các công ty điện lực đang phát huy lợi thế của dữ liệu ESG để cung cấp thông tin tốt hơn về các chiến lược tham gia và khả năng đánh giá rủi ro (Ảnh st)

Một yêu cầu mới rõ ràng khác được đưa ra nhiều lần tại CERAweek liên quan đến các sáng kiến ​​về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Đáng chú ý là sự kiện này đã được tổ chức ở Houston chỉ vài ngày sau khi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) thông qua các quy tắc cuối cùng để tăng cường công bố thông tin của công ty cổ phần liên quan đến các rủi ro và tác động của các vấn đề liên quan đến khí hậu. (Quy tắc cuối cùng đã chính thức bị tạm dừng do một số vụ kiện thách thức các yêu cầu công bố về khí hậu hợp nhất tại tòa phúc thẩm liên bang). Mặc dù quy tắc cuối cùng đã loại bỏ việc báo cáo đề xuất về Phạm vi 3 Phát thải Khí nhà kính (GHG) (bao gồm từ một chuỗi cung ứng của một công ty), nhưng quy tắc này yêu cầu những hồ sơ cấp tốc và những người quản lý cấp tốc hồ sơ phải công bố, bắt đầu từ năm 2025, Phạm vi 1 (phát thải trực tiếp) và Phạm vi 2 của họ (phát thải gián tiếp thông qua tiêu thụ năng lượng).

Các công ty điện lực đã áp dụng các sáng kiến ​​ESG và một số bộ phận đã phát triển các năng lực xây dựng nền kinh tế tuần hoàn. Theo Liên minh Chuỗi Cung ứng Bền vững (SSCA), một tổ chức gồm các công ty điện lực và các nhà cung cấp hợp tác để thúc đẩy các thực hành chuỗi cung ứng bền vững, ESG “được định nghĩa bởi tầm quan trọng ngày càng tăng của các thực hành mua sắm và các quyết định, hợp nhất các tiêu chuẩn và quy định công bố liên quan và sự quan tâm ngày càng tăng cao của các bên liên quan đến tính bền vững của chuỗi cung ứng.”

Nhóm này đã chỉ ra Chỉ số Bền vững của Nhà cung cấp (SSI) được triển khai năm 2023 của Công ty Dominion Energy (Mỹ) chỉ là một ví dụ về cách các công ty điện lực đang phát huy lợi thế của dữ liệu ESG để cung cấp thông tin tốt hơn về các chiến lược tham gia và khả năng đánh giá rủi ro. Tổ chức này cũng tiên đoán rằng nhiều công ty có thể làm theo cách này. “SSCA đang chứng kiến một ​​​​sự chuyển đổi đáng lưu ý trong các tiêu chí được các thành viên sử dụng khi chuyển dịch từ tập trung tìm hiểu các chủ đề ESG theo nghĩa rộng sang thiên hướng mạnh mẽ về các công cụ và nguồn lực thực tế để thực hiện và giải quyết một cách hiệu quả các cân nhắc về ESG trong thiết kế chuỗi giá trị và ra quyết định.”

Một vai trò mới vững chắc đang nổi lên cho 'Chuỗi giá trị'

Khi các nhu cầu năng lượng tiến hóa và các ngành công nghiệp trên khắp thế giới cấp tốc biến đổi các mô hình hoạt động của mình để ưu tiên tính bền vững, một trọng tâm nổi bật đang được đặt vào việc xây dựng “chuỗi giá trị” thay vì “chuỗi cung ứng” truyền thống. Không giống như các chuỗi cung ứng tập trung chủ yếu vào hậu cần sản xuất và giao hàng, các chuỗi giá trị bao gồm toàn bộ vòng đời của một sản phẩm, từ thiết kế thông qua sản xuất đến tiêu thụ và tái sử dụng, đảm bảo rằng mỗi bước đều tăng thêm giá trị.

Vượt ra ngoài độ dẻo dai và tính bền vững, các chuỗi giá trị còn giúp tăng cường cộng tác trên nhiều lĩnh vực, tạo ra “hiệu ứng gợn sóng” thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở từng giai đoạn của quá trình sản xuất. Ví dụ như, Văn phòng Hiệu suất Năng lượng và Khử Cacbon và hiệu quả công nghiệp (IEDO) của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) đang tích cực làm việc để tạo ra các chuỗi giá trị tích hợp các giai đoạn khác nhau của chuỗi giá trị các hóa chất nhằm nỗ lực nâng cao các quy trình hiện có cũng như tiên phong trong các phương pháp mới giúp có thể cách mạng hóa cách sản xuất, vận chuyển và sử dụng các hóa chất công nghiệp.

4. Tác động tiềm tàng của số hóa

Ngành điện hết sức cảnh giác vì số hóa có thể gây ra một loạt các rủi ro mới, tiềm ẩn các lỗ hổng an ninh mạng (Ảnh st)

Trong khi đó, thập kỷ vừa qua đã báo hiệu nhiều quá trình số hóa hơn chuỗi cung ứng của ngành. Các trường hợp sử dụng vẫn chủ yếu tập trung vào tự động hóa, bao gồm việc thu thập, truyền thông và xử lý thông tin. Tuy nhiên, nhiều công ty cũng đang sử dụng công nghệ vật ghép đôi kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo (AI) làm các công cụ phân tích tiên đoán, chẳng hạn như để dò theo và đặt hàng hàng tồn kho hiệu quả hơn, giải quyết các vấn đề bảo trì và đánh giá dữ liệu về giá để nâng cao quản lý rủi ro chuỗi cung ứng. Trong khi đó, các công nghệ mới nổi như blockchain hứa hẹn sẽ khắc phục những điểm yếu của chuỗi cung ứng truyền thống, như dõi theo thời gian thực, truy xuất nguồn gốc và phân bổ nguồn lực.

Trong một cuộc khảo sát năm 2023, các hãng dịch vụ chuyên nghiệp PwC (Vương quốc Anh) đã xác định rằng ngành năng lượng nhìn chung rất hào hứng với việc số hóa chuỗi cung ứng. Mặc dù bị hạn chế về ngân sách nhưng ngành này báo cáo “mức đầu tư và áp dụng các công nghệ chuỗi cung ứng cao hơn so với các ngành khác.” Các lĩnh vực trọng tâm chính đã lên kế hoạch trong hai năm tới bao gồm các nền tảng dữ liệu chung dựa trên đám mây, “nhiều khả năng là kết quả của những nỗ lực của ngành nhằm chuyển nguồn lực doanh nghiệp lớn và các hệ thống quản lý tài sản doanh nghiệp lớn lên đám mây, cũng như các thí điểm blockchain và “các tháp điều khiển hỗ trợ AI” kết hợp dữ liệu lập kế hoạch chuỗi cung ứng truyền thống với các cập nhật về khả năng hiển thị theo thời gian thực từ các nhà cung cấp dịch vụ và nhà cung cấp.

Tuy nhiên, hãng này báo cáo, cho đến nay, gần 98% số người trả lời trong ngành cho biết việc đầu tư vào công nghệ không mang lại đầy đủ kết quả như kỳ vọng. Một lý do có thể là do “trong ngành này, các quy trình có thể đã ăn sâu vào tiềm thức và thường là vì lý do chính đáng”. “Tuy nhiên, khi công nghệ thay đổi, những cách làm đã được thử nghiệm và đúng đắn đó cũng có thể cần phải thay đổi.”

Trong khi đó, ngành điện hết sức cảnh giác rằng số hóa có thể gây ra một loạt các rủi ro mới, vì mọi liên kết kỹ thuật số mới trong chuỗi cung ứng đều tiềm ẩn các lỗ hổng an ninh mạng. Ngành điện đã tìm cách tăng cường các biện pháp bảo vệ của chính mình thông qua hợp tác. Ví dụ, ở Mỹ, họ đã ủng hộ các Hóa đơn Phần mềm các Vật liệu (SBOM), về cơ bản là danh sách công nghệ thông tin về các thành phần trong phần mềm, Alex Santos, Đồng sáng lập và Giám đốc Điều hành của công ty Fortress Information Security (Mỹ) giải thích.

5. Rủi ro mới nổi nhưng nghiêm trọng: Thiếu lao động

Tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến lĩnh vực sản xuất và hậu cần (Ảnh st)

Cuối cùng, các vấn đề lao động đang nổi lên như một điểm nghẽn lớn đối với các ngành công nghiệp điện và chế tạo. Tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động đòi hỏi kỹ năng chuyên môn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến lĩnh vực sản xuất và hậu cần, gây ra sự chậm trễ trong sản xuất, phân phối và giao hàng. Chất lượng và năng suất cũng là mối quan ngại chính.

Đối với ngành điện, nhu cầu cấp thiết phải đào tạo một lực lượng lao động lớn tăng lên đặc biệt, với những ưu đãi mới hứa hẹn sẽ mở rộng thị trường. Viện Nghiên cứu Kinh tế Chính trị Amherst của Đại học Massachusetts (PERI) đã phát hiện rằng các khoản đầu tư vào ba luật chính sách kinh tế lớn ban hành từ năm 2021 đến năm 2022 - IRA, Luật Cơ sở hạ tầng lưỡng đảng và Đạo luật Tạo ra các Khuyến khích Hữu ích để Sản xuất Chất bán dẫn (CHIPS) sẽ tạo ra tổng cộng trung bình gần 3 triệu việc làm mỗi năm. Tuy nhiên, nhóm này cũng đã nhận dạng tình trạng thiếu lao động trầm trọng, đặc biệt tập trung ở lĩnh vực xây dựng và chế tạo.

Tình trạng thiếu lao động chỉ ngày càng sâu sắc hơn. Một báo cáo công bố vào tháng 4/2024 của Hiệp hội Quốc gia các Nhà Chế tạo (NAM) và Deloitte đã thấy rằng nhu cầu ròng về nhân viên mới trong ngành chế tạo có thể là khoảng 3,8 triệu từ năm 2024 đến năm 2033.  

Báo cáo này dựa trên nghiên cứu tài năng chế tạo lần thứ sáu (2024) do Deloitte và Viện chế tạo (chi nhánh giáo dục NAM) của Mỹ thực hiện, nêu bật ba chủ đề chính. Báo cáo lưu ý rằng sự tăng trưởng của ngành đang làm tăng nhu cầu về lao động ở mọi cấp độ, từ trình độ mới vào nghề đến kỹ sư, trong khi các yêu cầu về kỹ năng đang tiến hóa để bao gồm các kỹ năng kỹ thuật, kỹ thuật số và kỹ năng mềm. Tuy nhiên, “Hiện đang thiếu ứng viên tiềm năng ứng tuyển vào các vị trí dù có tay nghề hay không có tay nghề và các nhà chế tạo cần phải giữ lại những tài năng quý giá mà họ có.” Trong khảo sát triển vọng NAM trong quý đầu tiên năm 2024 cũng lưu ý rằng hơn 65% số người trả lời đã chỉ ra “Thu hút và giữ chân nhân tài là thách thức chính của doanh nghiệp”.

DOE cho rằng sự không phù hợp giữa cung và cầu lao động có thể do một số yếu tố. Chúng bao gồm “một loạt các yếu tố xã hội, kinh tế, công nghệ và nhân khẩu học bao gồm tiền lương giảm trong lĩnh vực sản xuất, tính bấp bênh ngày càng tăng của việc làm, thiếu đầu tư vào phát triển kỹ năng của người lao động, lực lượng lao động già đi và những thay đổi trong sở thích về lực lượng lao động”.

Biên dịch: Hồ Văn Minh

Theo “Powermag”, tháng 6/2024