Đăng ký thành viên

Độ chính xác trong dự báo – Yếu tố then chốt quyết định thành bại của nhà cung cấp điện trên thị trường hiện nay

Đợt gió lạnh kỷ lục từ Bắc Cực quét qua khu vực Đông Bắc hồi tháng 1/2025, đi kèm nhiệt độ giảm sâu và nhu cầu tiêu thụ điện tăng đột biến, đã thử thách các nhà cung cấp điện. Thành công hay thất bại của các nhà cung cấp điện trong thời điểm này phần lớn phụ thuộc vào những quyết định đã chuẩn bị từ nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần trước đó. Những doanh nghiệp sở hữu các mô hình dự báo chính xác và cập nhật đã vững vàng vượt qua đợt giá lạnh. Những những đơn vị thiếu công cụ dự báo mạnh mẽ đã buộc phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn giữa việc gánh chịu những tổn thất tài chính khủng khiếp hoặc chuyển chi phí phát sinh cho khách hàng, gây ảnh hưởng đến uy tín và niềm tin thị trường.

Rủi ro đặc biệt cao trong các sự kiện thời tiết cực đoan khi giá điện theo thời gian thực có thể tăng vọt (Ảnh st)

Kịch bản này liên tục diễn ra trên các thị trường điện, nơi mà sự thành công phụ thuộc vào khả năng tiên đoán nhu cầu trong tương lai với độ chính xác đáng kinh ngạc. Mức độ được - mất đặc biệt cao trong các sự kiện thời tiết cực đoan khi giá theo thời gian thực trên thị trường Hội đồng Độ tin cậy Điện Texas (ERCOT) có thể tăng vọt lên gần 2.000USD cho mỗi megawatt giờ—cao gấp khoảng 40 lần biểu giá điện bình thường. Đối với các nhà cung cấp đang quản lý các danh mục khách hàng lớn, chỉ một sai sót nhỏ trong việc dự báo trong những giai đoạn này cũng có thể dẫn đến chi phí phát sinh lên đến hàng triệu USD.

Tần suất của các sự kiện thời tiết cực đoan này tiếp tục tăng, với việc Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia (NOAA) đã báo cáo năm 2024 là năm thiệt hại nặng thứ tư từng được ghi nhận, chỉ sau các năm 2017 (395,9 tỷ USD), năm 2005 (268,5 tỷ USD) và năm 2022 (183,6 tỷ USD). Theo Tổ chức phi lợi nhuận Climate Central (Mỹ), 80% các vụ mất điện lớn tại Mỹ từ năm 2000 đến năm 2023 là do các sự kiện liên quan đến thời tiết gây ra.

Tất cả những điều này khiến cho khả năng dự báo tinh vi trở nên thiết yếu hơn bao giờ hết, nhằm đảm bảo sự ổn định cho các nhà cung cấp điện.

Các biến động thị trường và sự phức tạp theo khu vực

Các nhà cung cấp điện cần phải thật khéo léo và chính xác trong việc đảm bảo nguồn cung cho khách hàng của mình trên nhiều thị trường khu vực khác nhau. Mặc dù thị trường thời gian thực đôi khi mang lại mức giá hấp dẫn hơn, nhưng tính biến động cao khiến chúng không phù hợp để làm chiến lược mua điện chính. Có thể hình dung điều này như việc đánh bạc bằng hóa đơn tiền điện—đôi khi bạn có thể thắng, nhưng rủi ro thua lỗ lớn khiến cách tiếp cận này không bền vững. Thị trường trước ngày mang lại sự ổn định hơn nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro giá đáng kể trong các sự kiện thời tiết cực đoan. Các thị trường giao dịch kỳ hạn cung cấp khả năng tiên đoán cao nhất nhưng đòi hỏi phải có khả năng dự báo dài hạn chính xác để tránh rơi vào tình trạng phòng ngừa rủi ro quá mức hoặc không đủ.

Theo dữ liệu của Công ty POWWR (Mỹ), chênh lệch giá giữa thị trường trước ngày và thị trường thời gian thực trong đợt đóng băng tháng 1 dao động từ vài USD đến hơn 100USD cho mỗi megawatt giờ. Và đó mới chỉ là khởi đầu của sự phức tạp. Mỗi thị trường do một nhà điều hành hệ thống điện độc lập (ISO) quản lý đều có những đặc điểm riêng, góp phần tạo nên bức tranh thị trường năng lượng đa chiều và không ngừng biến động.

Khả năng cung cấp hợp đồng giá cố định bền vững trên thị trường điện phụ thuộc rất nhiều vào dự báo nhu cầu chính xác (Ảnh st)

Trên thị trường ERCOT, các nhà cung cấp điện có thể thực hiện bảo hiểm rủi ro dựa trên cơ chế thanh toán theo thời gian thực, trong khi đó, tại các thị trường như PJM và ISO New England, việc thanh toán bảo hiểm rủi ro thường thực hiện dựa trên giá trước ngày. ISO New England đặt ra những thách thức dự báo rất đặc thù do các hạn chế trong việc truy cập dữ liệu phát điện chi tiết, trong khi bang Texas có lợi thế từ cơ sở hạ tầng công tơ thông minh tiên tiến cung cấp dữ liệu tiêu thụ gần như theo thời gian thực.

Cơ sở hạ tầng dữ liệu

Chất lượng dữ liệu là nền tảng cho dự báo điện chính xác. Việc sở hữu nguồn dữ liệu sạch, đầy đủ cho phép nhà cung cấp năng lượng nâng cao đáng kể hiệu quả dự báo. Hai số liệu quan trọng nhất là số lượng tài khoản chính xác và dữ liệu sử dụng điện lịch sử chính xác cho từng tài khoản. Nếu thiếu các thông tin cơ bản này, thì ngay cả các mô hình dự báo tinh vi nhất cũng khó có thể đưa ra kết quả tin cậy.

Con đường dẫn đến dữ liệu tin cậy đòi hỏi sự kết hợp giữa các hệ thống tinh vi và các nhân sự tận tâm. Một số nhà cung cấp hiện sử dụng nhân viên chuyên trách chỉ tập trung vào giám sát chất lượng dữ liệu, đồng thời phối hợp với các nhà cung cấp hệ thống thanh toán để duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu. Các nhóm này chủ động theo dõi luồng dữ liệu đầu vào và giải quyết kịp thời mọi bất thường có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của dự báo.

Cơ sở hạ tầng công tơ thông minh đóng vai trò ngày càng quan trọng. Ví dụ, tại bang Texas, các nhà cung cấp có thể truy cập dữ liệu tiêu thụ trực tiếp thông qua Smart Meter Texas, mang lại nhiều lợi thế về thời gian so với những người sàng lọc thủ công dữ liệu từ ERCOT. Lợi thế này đặc biệt có giá trị trong các sự kiện thời tiết cực đoan khi các điều kiện thị trường biến động nhanh chóng.

Ngoài các dữ liệu mô hình tiêu thụ, dự báo hiệu quả đòi hỏi phải có cái nhìn toàn diện về hành vi của khách hàng. Các nhà cung cấp điện phải truy vết sự chuyển dịch của khách hàng giữa các công ty điện lực, sự thay đổi giữa các hạng biểu giá và quá trình chuyển đổi hợp đồng. Thông tin thị trường rộng hơn này đóng vai trò thiết yếu trong dự báo dài hạn, là cơ sở cho các quyết định phòng ngừa rủi ro mang tính chiến lược thường mang lại những tác động tài chính lớn hơn so với tối ưu hóa thị trường ngắn hạn.

Cho phép ổn định thị trường

Khả năng cung cấp hợp đồng điện với mức giá cố định và bền vững trên thị trường điện phụ thuộc rất nhiều vào dự báo nhu cầu chính xác. Khi các nhà cung cấp có thể tiên đoán một cách tin cậy các mô hình sử dụng điện, họ có thể cung cấp cho khách hàng biểu giá đảm bảo trong khi vẫn bảo vệ được biên lợi nhuận của chính mình, ngay cả trong thời kỳ thị trường biến động mạnh. Khả năng duy trì sự ổn định về giá này đặc biệt có giá trị trong các sự kiện thời tiết khi giá thị trường theo thời gian thực có thể tăng đột biến.

Mối quan hệ giữa dự báo và sự ổn định tài chính không chỉ giới hạn trong những biến động ngắn hạn của thị trường. Các nhà cung cấp có khả năng tiên đoán nhu cầu tốt có thể phát triển các chiến lược phòng ngừa rủi ro tiên tiến hơn và mua điện thông qua sự kết hợp giữa các thị trường giao dịch trực tiếp (OTC) và các thị trường giao dịch trước ngày để giảm thiểu rủi ro do giá biến động theo thời gian thực. Mặc dù thị trường theo thời gian thực đôi khi có mức giá tốt hơn, nhưng phần lớn các nhà cung cấp đều chọn trả phí bảo hiểm cho khả năng tiên đoán mà giao dịch mua kỳ hạn mang lại — một chiến lược hoàn toàn phụ thuộc vào sự tin tưởng vào dự báo nhu cầu chính xác.

Các lợi ích của dự báo tin cậy lan tỏa theo cả hai hướng trên thị trường điện. Các nhà cung cấp có thể tự tin cung cấp các hợp đồng giá cố định khi biết rằng họ đã phòng ngừa rủi ro đúng cách, trong khi khách hàng được bảo vệ khỏi những biến động của thị trường mà không phải trả phí bảo hiểm quá cao.

Trong bối cảnh thị trường ngày càng biến động như hiện nay, nơi mà chỉ một sự kiện thời tiết đơn lẻ có thể khiến giá cả tăng vọt, khả năng tiên đoán nhu cầu chính xác không chỉ là một lợi thế cạnh tranh mà còn là một yêu cầu để thành công lâu dài. Các nhà cung cấp biết việc kết hợp dữ liệu chất lượng với khả năng dự báo tinh vi sẽ có lợi thế vượt trội khi các kiểu thời tiết trở nên cực đoan hơn và thị trường ngày càng phức tạp hơn.

Biên dịch: Bùi Thị Thu Hường

Theo “powermag”, tháng 2/2025